گیاه Taraxacum officinate ( گل قاصدک ) گیاهی است علفی و پایا از خانواده Asteraceae (گل ستاره ای )که بومی تمامی مناطق معتدله دنیا از جمله ( اروپای شمالی، غرب آسیا، شمال آفریقا و آمریکای شمالی میباشد .)
گل قاصدک که به نام‌های هند بابری، خبر آور و کاسنی بری نیز معروف است ،به‌طور خودرو در بیشتر مزرعه‌ها و دشتها، در وسط چمن، حاشیه شوره زار، کنار جاده‌ها و اراضی بایر و به طورکلی در همه جا می‌‌روید.
این گیاه در بسیاری از نقاط دنیا ،علف هرز تلقی میشود و رشد آن در مزارع باعث خسارتهای اقتصادی فراوان به کشاورزی میشود.
گل قاصدک گیاهی علفی با سرعت رشد بالا میباشد .
بلندی ساقه آن به 10 تا 30 سانتیمتر می‌رسد، گاها ساقه این گیاه تا 70 سانتیمتر نیز رشد میکند.
این گیاه دارای ریشه‌ای به رنگ قهوه‌ای است که که تا یک متر ( و به ندرت تا دو متر) می‌رسد. ساقه و ریشه این گیاه پر از مایعی سفیدرنگ میباشد .
برگهای آن سبزرنگ و بی کرک و دارای بریدگیهای مثلثی شکل و نوک تیزاند.
برگهای این گیاه بین 5 تا 45 سانتیمتر طول و بین 1 تا 10 سانتیمتر عرض دارند .
در فصل بهار و تابستان گلهای زیبای زردرنگی برروی این گیاه ظاهر میشوند که قطری بین 3 تا 5 میلی متر دارند و همزمان هم نر میباشند و هم ماده.
گلبرگهای زبانه‌ای شکل گل ها دایره‌وار از داخل به خارج به تدریج باز می شوند.
گلها در عمر چندین روزه خود، شبها و در هنگام باران و نیز در هنگام خشکی هوا بسته میشوند.
میوه این گیاه فندقه و دارای دسته تارهای ابریشمی در قسمت انتهایی است که به آن قاصدک می‌گویند زیرا به منظور بذرافشانی به پرواز درمی‌آید.(در باور عامیانه پیداکردن قاصدک باعث برآورده شدن آرزو میشود). گل قاصدک خودبارور است .
شرایط محیط رشد گل قاصدک به شرح زیر است :
خاک: خاک شنی، ماسه ای ، لومی و خوب زهکشی شده .
این گیاه در اکثر خاکها رشد میکند ( ph بین 4.5 تا 8.5 برای رشد این گیاه مناسب است .)
نور : نیم سایه – سایه .
آبیاری : به طور متوسط صورت گیرد .
دما: دمای بین 20 تا 32 درجه برای رشد گل قاصدک مناسب است .
گل قاصدک ، گیاه دارویی نیز محسوب میشود و ریشه و گل این گیاه مورد استفاده دارویی قرار میگیرد.
ترکیبات شیمیایی این گیاه به شرح زیر است :
تاراکساسین Taraxacin ، تری ترپنوییدها Triterpenoids و فیتو استرول ها Phytosterols از مواد موثره اصلی می باشند.
خواص:
– افزایش تولید صفرا: با افزایش تولید صفرا منجر به دفع سنگهای کوچک و جلوگیری از بروز سنگ های جدید می گردد.
– افزایش ادرار: با افزایش خفیف در میزان ادرار منجر به دفع سنگهای کوچک و جلوگیری از تشکیل سنگ در سیستم ادراری می گردد.
– اشتها اور: بواسطه افزایش صفرا باعث بهبود اشتها می گردد.
– بهبود عملکرد بین سلولی: گل قاصدک یک آنتی دیسکراتیک واقعی True anti dyscrative agent می باشد. لذا از آن بعنوان تنظیم کننده فعالیت های سلولی دردرمان بیماریهای مزمن متابولیک استفاده می شود.
– ضد رماتیسم: اثرات انتی دیسکراتیک ان موجب کاهش احتمال عود و افزایش سرعت بهبود علایم رماتیسم می گردد.
– ضد ارتروز: با پیشگیری و درمان ورم مفصل ناشی از ارتروز منجر به کند شدن سیر بیماری شده و به درمان و بهبود زندگی فرد کمک می کند.
– مسهل: با افزایش میزان صفرا منجر به افزایش فعالیت روده شده ودفعات اجابت مزاج را افزایش می دهد.
موارد مصرف:
پیشگیری
– سنگ صفراوی: با افزایش تولید صفرا از ایجاد سنگ جلوگیری می کند.
– سنگ کلیوی : با افزایش ادرار از تشکیل و بزرگ شدن سنگ پیشگیری می کند.
– بروز علایم رماتیسم : با مصرف ان در ابتدای بهار و پاییز از بروز علایم مفصلی در رماتیسم جلوگیری می نماید.
– بروز ارتروز: با بهبود عملکرد بین سلولی احتمال بروز ارتروز را کمتر می کند.
درمان:
– یبوست: با افزایش صفرا اثرات مسهلی خود را اعمال می نماید.
-سنگ صفرا: در صورتیکه سنگها بسیارکوچک باشند می تواند باعث دفع انها گردد.
– سنگ ادراری : در دفع سنگهای کوچک موثر است.
-سوء هضم: با افزایش تولید صفرا به هضم بهتر غذا کمک می کند.
– رماتیسم: با بهبود عملکرد بین سلولی منجر به کاهش مواد زاید در سلول شده و از طرفی با افزایش دفع مواد زاید از بدن{ افزایش صفرا ( بهبود هضم و رفع یبوست) و افزایش ادرار(دفع سموم بدن) } منجر به کاهش علایم رماتیسم ( درد. خشکی مفصل و تخریب مفصلی) و کاهش میزان عود می گردد.
– ارتروز : با مکانیسم فوق منجر به توقف روند ارتروز می گردد.
– بی اشتهایی: باافزایش تولید صفرا اشتها را بهبود می بخشد.
– عفونت ادراری: با افزایش میزان ادرار در بهبود سریعتر عفونتهای ادراری موثر میباشد.
موارد منع مصرف و احتیاط:
– سنگ ادراری: در مواردی که سنگ سیستم ادراری بزرگتر از 5 میلی متر باشد یا اختلالی در سیستم ادراری وجود داشته باشد{ کلیه نعل اسبی. حالب دو شاخه . تنگی غیر طبیعی در محل اتصال حالب به مثانه} بدلیل اینکه افزایش ادرار میتواند منجر به افزایش احتمال انسداد و اسیب به کلیه گردد باید تحت نظر پزشک مصرف گردد.
– سنگ مجاری صفراوی: در مواردی که سنگ بزرگ باشد یا اختلالات در مجاری وجود داشته باشد با افزایش صفرا احتما بروز انسداد و زردی و عفونت را بالا میبرد لذا منع مصرف دارد.
– در عفونت حاد کیسه صفرا Acute Cholecystitis منع مصرف مطلق دارد.
– در بیمارانی که التهاب حاد معده یا بیماری روده تحریک پذیر IBS دارند بعلت اثرات تحریکی بر مخاط معده و روده منع مصرف دارد.
-در مواردی که انسداد روده وجود دارد بعلت اثرات مسهلی گیاه منع مصرف دارد.
– در کسانیکه به گیاهان تیره کاسنی ( بابونه. بومادران . همیشه بهار کوهی) حساسیت دارند منع مصرف دارد.
تداخلات دارویی:
* مصرف توام با لیتیم Lithium بعلت افزایش دفع سدیم ناشی از اثرات ادرار آوری گیاه منجر به بروز مسمومیت با لیتیوم می گردد لذا مصرف توام منع دارد.
* مصرف همراه با داروهای ادراراوری که جهت درمان افزایش فشارخون استفاده می شوند منجر به افزایش اثرات داروها و احتمال افت فشار خون می گردد.
* در بیمارانی که داروی ضد فشارخون مصرف میکنند بدلیل اینکه گل قاصدک نگه دارنده پتاسیم در بدن می باشد می تواند احتمال بروز افزایش بدخیم پتاسیم را در حضور داروهای ACEI,s ( کاپتوپریلCaptopril انالاپریلEnalapril ) تشدید نماید.
* بدلیل وجود ویتامین K در گیاه اثرات وارفارین Warfarin کاهش یافته و احتمال بروز لخته افزایش می یابد.
تکثیر :
این گیاه معمولا به صورت خودرو می روید و کمتر آن را تکثیر میکنند .
نحوه تکثیر به روش کاشت بذر است .( در یک قاب سرد اقدام کنید )
جوانه زنی در عرض 2 هفته صورت میگیرد .
هشدار : این گیاه در صورت بلعیده شدن توسط اسبها باعث ابتلا به بیماری stringhalt خواهد شد
