کاج تهران | ELDARICA PINE

کاج تهران گونه ای همیشه سبز از جنس Pinus در خانواده Pinaceae بومی ایران ، افغانستان، پاکستان و روسیه است که سریع الرشد بوده و به ارتفاع 30 تا 50 فوت میرسد
برگهای آن سوزنی و بلندتر از گونه P. halepensis است. گلهای این گیاه مشخص نیست و میوه های مخروطی آن 6-5 اینچ طول دارد.
کاج تهران در دامنه وسیعی از خاکها رشد می کند. در خاکهایی با زهکش مناسب رشد خوبی دارد.
کاج تهران به آفتاب کامل نیاز دارد. میزان آبیاری تعیین کننده میزان رشد است ولی به طور کلی بهتر است آبیاری کم ولی به مقدار زیاد باشد.
چوب کاج در طراحی وسایلی که در داخل فضای خانه استفاده می شود کاربرد دارد ولی در برابر پوسیدن با آب مقاوم نیست و در شرایط مرطوب و خیس شدن تنها 18-12 ماه دوام می آورد و بعد از آن پوسیدگی آن شروع می شود. به همین دلیل از پوسته درختان کاج برای تولید تراشه هایی به عنوان پوشش سطح خاک استفاده می شود. زیرا این پوشش به تدریج پوسیده شده و به طبیعت باز می گردد.
از میوه درخت کاج به شکل گسترده ای در صنایع دستی و هنرهای تزئینی نیز استفاده می شود. همچنین برخی از کاجها بذرهای بزرگی تولید می کنند که در صنایع غذایی (همانند دانه های خوراکی و یا در دستورالعمل پخت برخی از غذاها) مورد استفاده قرار میگرد. دانه های خوراکی کاج علاوه بر طعم مطبوعی که دارند سرشار از ویتامینهای A و C هستند. از این گیاه به عنوان باد شکن و همچنین درخت کریسمس نیز استفاده می شود.
ترکبیات اصلی موجود در این گیاه شامل لینولئیک اسید، spathulenol، Cresol، Tridecane، Verbanol، Ethyl beptanoate، trans-Caryophyllene و … می شود
خواص این گیاه عبارتند از درمان رماتیسم، بیماری های کلیه و مثانه و بیماری های مربوط به غشای مخاطی. از دیگر خواص آن می توان به کاهش علائم ناشی از برونشیت، سرماخوردگی، سرفه، زخم معده و سل اشاره کرد. شیره و یا رزین خارج شده از تنه این گیاه برای درمان دمل و جوش، زخمها، آبسه و همچنین برای شکستگی استخوان، بریدگی ها، کوفتگی ها و التهابات استفاده می شود. جوشانده برگهای این گیاه برای درمان سرماخوردگی و به عنوان جبران کننده کمبود ویتامین C کاربرد دارد. از روغن این گیاه همراه با روغن زیتون به صورت موضعی برای درمان دردهای ناشی از رماتیسم، برونشیتهای مزمن، دردهای سیاتیک و ذات الریه استفاده می شود. عطر برگهای این گیاه می تواند ریه ها و اعصاب را آرام کند. در یک مطالعه خاصیت ضد افسردگی عصاره اتانولی Pinus eldarica بر روی موشها مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه نشان داده شد که عصاره برگهای سوزنی این گیاه در دز mg/kg 300 می تواند تولید reserpine ناشی از بی تحرکی را کاهش و در نتیجه خاصیت ضد افسردگی داشته باشد. مطالعات گذشته نشان می دهد که ترکیبات موجود در کاج افغانی خاصیت آنتی اکسیدانتی داشته و به صورت مثبت بر متابولیسم گلوکز تاثیر می گذارد. در مطالعه ای که بر روی 10 موش مبتلا به دیابت صورت گرفت نشان داده شد که گلوکز خون با استفاده از mg/kg 200 تا 400 از عصاره P. eldarica به صورت معنی داری کاهش یافت ولی میزان کلسترول و تری گلیسیرید تغییر نکرد. با بررسی نتایج یک مطالعه مشخص شد که صمغ درخت کاج تهرانی دارای خاصیت ضد میکروبی قوی است که می‌تواند بر روی رشد استاف یلوکوکوس‌آرئوس با کوتریموکسازول( نوعی ضد میکروب) رقابت کند و احتمالاً بر روی سوش‌های اشرشیا ‌کلی مقاوم در برابر کوتریموکسازول مؤثر است.
این گیاه با مناطق خشک با یک بارندگی در تابستان سازگاری دارد. از آنجاییکه این گیاه در مناطق خشک رشد می کند، قارچها نمی توانند مشکل زیادی تولید کنند با این وجود دو قارچ بلایت و زنگ از بیماری قارچی عمده کاج افغانی است. بارانهای بهاره، آبیاری زیاد و رطوبت بالا می تواند سبب گسترش این قارچها شود. از دیگر بیماری های این نوع کاج پوسیدگی ریشه است که عامل آن قارچ Phymatotrichopsis omnivora بوده و در هنگام تابستان شیوع می یابد. علائم آن قهوه ای و خشک شدن برگها است ولی در این حالت ریزش ندارند. در این بیماری رشد گیاه متوقف شده و می تواند سبب مرگ گیاه شود. برای درمان باید از قارچ کشها استفاده شود. در موارد شدید قطع درختان انجام می شود. درختان کاج افغانی آفات زیادی ندارند. عمده ترین آفت این درختان شته سبز است که در بهار و در زمان گرده افشانی درختان به این گیاه حمله می کنند. در هنگام آلودگی کم می توان از محلول صابون برای از بین بردن آن استفاده کرد. در آلودگی شدیدتر باید از مواد شیمیایی قویتر استفاده نمود. یکی دیگر از آفات این گیاه ساس است که شیره این گیاه را می مکد و سبب توقف رشد، تغییر شکل، سفید و یا زرد شدن برگها می شود. این درختان مقاوم به گرما، باد و خشکی بوده و به انواع خاکها مقاومت دارند.
تکثیر این گیاه از طریق بذر است. ابتدا باید میوه کاج مناسب را که حاوی بذر است انتخاب کرد. باید میوه هایی را انتخاب کرد که پوسته ای قهوه ای رنگ پیدا کرده اند و فلسهای آنان بسته و یا تقریبا بسته است و هنوز بذرهای خود را آزاد نکرده اند. میوه ها را بعد از جداسازی از درخت در مکانی خشک و گرم و یا در مکانی که نور آفتاب دارد قرار می دهند. این شرایط به کاهش رطوبت اضافه میوه و باز شدن فلسها کمک می کند. با تکان دادن میوه می توان بذرها را از میان فلسها بیرون آورد. گاهی برخی پرورش دهندگان برای بالاتر بردن میزان جوانه زنی بذرها ابتدا آنان را به همراه مقداری کمپوست که تا حدودی مرطوب است در کیسه ای نایلونی مثل کیسه فریزر قرار داده و سپس در کیسه را می بندند و به مدت 4-3 هفته در یخچال قرار می دهند و اعتقاد دارند که به کار بردن عملیات سرمادهی مرطوب به افزایش جوانه زنی بذرها کمک می کند. بعد از این مدت ، بذرها را به مدت 24 ساعت در آب (ترجیحا آب مقطر) قرار می دهند. سپس بذرها را در میان دستمال مرطوب (مثل دستمال کاغذی مرطوب) قرار داده و آنان را در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب می گذارند. در این مدت دستمالها نباید رطوبت خود را از دست ندهند. زمانی که بذرها جوانه زدند آنان را به عمق حدود 2 سانتیمتر و در مخلوطی از یک قسمت شن، یک قسمت پیت موس و یک قسمت کمپوست میکارند. محیط را مرطوب و به دور از نور مستقیم آفتاب نگه می دارند تا رشد و جوانه زنی بذرها ادامه یابد. استفاده از قلمه از دیگر راه های معمول تکثیر کاجها است. می توان چند هفته بعد از شروع رشد در فصل بهار، قلمه ها را از ساقه های جدید و جوان که تازه رشد کرده اند تهیه کرد. قلمه ها به طول 25-20 سانتیمتر و قسمت انتهایی ساقه گرفته می شوند. استفاده از هورمونهای ریشه زایی نتایج بهتری را ایجاد می کند. آن قسمتی را که پوست آن گرفته شده است را داخل هورمون زده و بعد قلمه را می کارند. مخلوط یک قسمت شن و یک قسمت پیت ماس برای کاشت قلمه ها مناسب است. در گلخانه هایی که به شکل تجاری عمل ازدیاد کاجها را از طریق قلمه انجام می دهند با استفاده از کابلهای حرارتی که از زیر بستر کاشت رد می شود، محیط زیرین قلمه ها را به میزان 26-24 درجه گرم می کنند. این گرما که اصطلاحا پاگرما نامیده می شود در ریشه زایی قلمه ها اثر مثبتی دارد.
اثرات جانبی این گیاه نیاز به مطالعات بیشتری دارد.