دانستنی های علمی:
چای ترش یکی از گونه های جنس Hibiscus است. موطن اصلی این گیاه غرب آفریقاست و امروزه در سطح وسیعی در غرب آفریقا، آسیا، استرالیا، هند، مالزی، اتریش، آمریکای مرکزی و بسیاری از کشورهای گرمسیر کشت می گردد. در ایران چای ترش در سیستان و بلوچستان در شهرهای ایرانشهر و نیکشهر به طور گسترده ای کاشت می شود.
خصوصیات گیاهشناسی:
چای ترش گیاهی علفی و یکساله یا چندساله یا به صورت درختچه ای است که حدود 2 تا 2.5 متر ارتفاع رشد می کند.
برگ ها دارای سه تا پنج لوب، به طول 5 تا 13 سانتیمتر و با آرایش متناوب روی ساقه ها مشاهده می شوند.
گل ها به قطر 8 تا 10 سانتیمتر، به رنگ سفید تا زرد کمرنگ و با نقاطی به رنگ قرمز تیره روی هر گلبرگ هستند. همچنین دارای کاسه ی گل گوشتی که حدود یک تا دو سانتیمتر پهنا و 3 تا 3.5 سانتیمتر نیز طول دارد، می باشد. این کاسه ی گل گوشتی به رنگ سبز بوده که پس از رسیدن و بلوغ میوه ها به رنگ قرمز تبدیل می شود. و حدود شش ماه طول می کشد تا بالغ گردد.
شروع گلدهی این گیاه از شهریور تا مهرماه بوده و برداشت کاسبرگ ها در آبان و آذر ماه است. برداشت با دست انجام می گیرد و در طی مرحله برداشت باید برای جلوگیری از آلودگی با مواد خارجی و زائد، به هیچ وجه کاسبرگ با زمین یا سطوح آلوده تماس پیدا نکند و زمان بین برداشت و خشک کردن باید حداقل باشد.
معمولاً کاسبرگ ها 30- 20 روز پس از ریزش گلبرگ ها، به حداکثر اندازه خود می رسند و 20 – 10 روز پس از آن رسیدگی کامل حاصل می شود. بنابراین بهترین زمان برداشت 50- 40 روز پس از ریزش گلبرگ ها می باشد. کاسبرگ ها با دست از کپسول جدا می گردند که پس از آن باید خشک شوند.
شرایط محیط رشد:
این گیاه به طور گسترده در مناطق حاره ای کشت می شود و رنگ قرمز کاسبرگ آن به عنوان نوشیدنی و رنگ خوراکی کاربرد دارد. بیش از 300 گونه از این گیاه در سراسر جهان در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر یافت می شود.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:
در میان گیاهانی که نام چای را به خود گرفته اند، چای قرمز یا چای ترش که به آن چای مکه هم می گویند، به علت رنگ، طعم و خاصیت ویژه ای که دارد، جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده است.
برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی عروقی مفید است.
تقویت کننده سیستم ایمنی است؛ این چای غنی از ویتامین C می باشد که در برابر عفونت و سرماخوردگی مقاومت ایجاد می کند.
فشارخون را کاهش داده که این تأثیر ناشی از عملکرد آنتوسیانین ها، پلی فنول ها و اسید هیبیسکاس می باشد.
به دلیل غنی بودن از آنتی اکسیدان ها، با حذف رادیکال های آزاد به حفاظت از سلول های بدن کمک می کند.
بهبود پروفایل لیپیدی به علت داشتن موسیــلاژ، پکتین، آنتـــوسیانین، پلی فنــل ها، اسیــدهیبیسکاس و اسیدسیتریک (از اثرات آنتی اکسیدانی آنتوسیانین ها مهار اکسیداسیون LDL کلسترول می باشد که مانع تصلب شرایین می شود).
در افراد دیابتی اثر هیپوگلایسمیک دارد.
افرادی که دارای قند، چربی و فشارخون بالا هستند، می توانند یک تا دو نوبت از چای روزانه خود را به چای قرمز اختصاص دهند و برای هر بار مصرف، 5 گرم از کاسبرگ های چای قرمز را داخل یک فنجان ریـخـته و سپس آب جوش بر روی آن بریزند و سرپوشی گذاشته، 10 دقیقه بماند تا دم بکشد، سپس صاف کرده و میل کنند.
تکثیر:
تکثیر این گیاه از طریق کشت بذرهای آن صورت می گیرد.
