خصوصیات گیاهشناسی:
پنیرک گیاهی یکساله، دوساله و یا به ندرت چندساله است. منشأ این گیاه آسیای میانه گزارش شده و تقریباً در تمام نقاط جهان می روید.
ریشه پنیرک کم و بیش منشعب، مخروطی شکل، مستقیم و ضخامت آن 5/1 تا 5/2 سانتیمتر است. ارتفاع این گیاه متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین 50 تا 100 سانتیمتر می باشد. قسمت پایین ساقه (پای ساقه) کم و بیش چوبی است.
برگ ها بر روی ساقه به طور متناوب قرار دارند. دمبرگ و پهنک این گیاه کرکدار است. گل ها صورتی رنگ است که از زاویه بین برگ ها و ساقه ظاهر می شوند. کاسبرگ ها رگه دار و بنفش رنگ هستند. میوه پنیرک مسطح و ده قسمتی است. بذر پنیرک لوبیایی شکل و قهوه ای رنگ است.
در اواخر بهار (خرداد) اولین گل ها پدیدار می شوند و گلدهی تا اواخر تابستان (شهریور) ادامه می یابد.
شرایط محیط رشد:
نیاز این گیاه به نور کمتر از پنیرک موریتانی است. این گیاه در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد. خاک هایی که این گیاه در آن کشت می شود باید ضخامت زیادی داشته باشد.
از آن جا که این گیاه به اکثر علف کش ها حساس است باید آن را با گیاهانی به تناوب کشت که کرد که مانع گسترش علف های هرز شوند، از این رو گیاهان وجینی گیاهان مناسبی برای تناوب کاشت با پنیرک هستند.
پنیرک در طول رویش به مقادیر متوسطی ازت، اکسید پتاس و اکسید فسفر نیاز دارد.
آماده سازی خاک، تاریخ و فواصل کاشت، روش کاشت، مراقبت و نگهداری این گیاه شبیه پنیرک موریتانی است.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:
گل ها و برگ های این گیاه حاوی «مواد موسیلاژی»، «تانن»، «مواد تلخ» و«گلیکوزیدمالوین» و مواد رنگی «آنتوسیانین» است.
پنیرک از گیاهان دارویی ارزشمندی است که از گل ها و برگ های آن در بسیاری از فارمارکوپه های معتبر به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد بررسی قرار گرفته ¬است. از مواد مؤثره این گیاه برای معالجه سرفه و همچنین به عنوان خلط آور استفاده می شود. از این مواد همچنین برای درمان زخم های معده و ناراحتی های گوارشی استفاده می شود.
این گیاه در سطوح مختلفی در بعضی از کشورها کشت می شود.
تکثیر:
تکثیر این گیاه از طریق کشت بذرهای آن صورت می گیرد.
برداشت محصول:
در روزهای آفتابی و خشک اوایل تابستان، به تدریج به برداشت گل های پنیرک به همراه کاسبرگ ها اقدام می شود. گل ها را پس از برداشت باید به سبد منتقل کرد و از ایجاد هرگونه فشار به آن ها خودداری نمود.
برگ های بدون دمبرگ به تدریج توسط کارگر برداشت می شوند. بهترین زمان برای برداشت برگ ها هنگامی است که گیاهان به گل می روند. در این مرحله برگ ها بیشترین مقدار مواد مؤثره را دارا می باشند.
گل ها را پس از برداشت باید به ضخامت دو تا سه بند انگشت بر روی هم قرار داد تا خشک شوند. از قرار دادن گل های پنیرک در آفتاب باید خودداری کرد. زیرا آفتاب تأثیر نامطلوبی بر مواد مؤثره آن دارد.
نسبت گل و برگ تازه به خشک به ترتیب شش به یک و پنج به یک می باشد.
