دانستنی های علمی:
در زمان های دور گیاه شاهپسند نزد جادوگران بعضی کشورها اهمیت زیادی داشته است. آنها معتقد بودند این گیاه شیطان و ارواح پلید را از انسان دور می کند. در گذشته نیز عوام برای معالجه یرقان، گلودرد و بیماری های مربوط به روده از این گیاه استفاده می کردند.
در اکثر منابع علمی از پیکر رویشی این گیاه به عنوان دارو یاد شده است. مواد مؤثره شاهپسند دارویی، تورم و همچنین درد را کاهش می دهد. تحقیقات اخیر نشان می دهد که استفاده از عصاره این گیاه در هنگام زایمان و همچنین برخی بیماری های مربوط به زنان، مانند پروستاگلاندین ای-2 اثر می کند. این گیاه همچنین برای معالجه برخی بیماری های پوستی استفاده می شود. در برخی کشورها از شاهپسند دارویی نوشابه های مقوی و انرژی زا تهیه می کنند.
خصوصیات گیاهشناسی:
شاهپسند دارویی گیاهی علفی، چندساله و متعلق به تیره شاهپسند است. در مورد منشأ این گیاه گزارش های متعددی وجود دارد ولی در اکثر کشورهای اروپایی به صورت خودرو می روید.
ساقه این گیاه مستقیم، چهارگوش، زاویه دار و منشعب است. ارتفاع گیاه با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت بوده و بین 30 تا 80 سانتیمتر است. برگ ها بیضوی شکل، کشیده و دارای بریدگی های عمیق است که به صورت متقابل روی ساقه قرار گرفته اند. برگ های پایینی دمبرگ بلندی دارند ولی به طرف بالا از طول دمبرگ ها به شدت کاسته می شود.
گل های شاهپسند دارویی کوچک و به رنگ بنفش کمرنگ و به صورت دستجات متراکم روی ساقه گلدهنده قرار می گیرد. جام گل دارای چهار پرچم است که حول مادگی قرار می گیرند. میوه فندقه، چندقسمتی، به رنگ قهوه ای و کمی براق است.
وزن هزاردانه 0.3 تا 0.4 گرم است.
شرایط محیط رشد:
شاهپسند دارویی گیاهی مقاوم است و در اکثر کشورها به صورت خودرو می روید و این گیاه به شرایط اقلیمی خاصی نیاز ندارد. لیکن نور آفتاب سبب افزایش ماده مؤثره آن می شود.
کشت و تولید این گیاه در طیف وسیعی از خاک ها امکان پذیر است.
تکثیر:
کاشت و تکثیر شاهپسند دارویی توسط بذر و در خزانه صورت می گیرد. پس از کشت بذر در خزانه (اعم از خزانه هوای آزاد یا زیر پلاستیک) آبیاری سطح خزانه جهت یکنواخی در جوانه زنی ضرورت دارد.
پس از انتقال نشاها به زمین اصلی بلافاصله گیاهان باید تحت آبیاری مناسب قرار گیرند.
اوایل بهار زمان مناسبی برای کاشت شاهپسند دارویی در خزانه هوای آزاد یا خزانه زیر پلاستیک است. از آنجا که بذرها بسیار ریز هستند، نباید عمیق کشت شوند.
فاصله مناسب ردیف های کشت در خزانه 20 تا 30 سانتیمتر است. اواخر شهریور تا اوایل مهر زمان مناسبی برای انتقال نشاهای حاصل به زمین اصلی است. در زمین اصلی نشاها باید در ردیف هایی به فاصله 35 تا 45 سانتیمتر و فاصله دو بوته روی ردیف 20 تا 25 سانتیمتر کشت شوند.
