خصوصیات گیاهشناسی:
“جاشیر” با نام علمی Prangos ferulacea (L.) Lindl. گیاهی دارویی و بومی نواحی جنوبی ایران است که در طب سنتی در درمان بسیاری از اختلالات مورد استفاده بوده و تحقیقات متعددی در جهت شناسایی ترکیبات گیاهی و خواص درمانی آن انجام گرفته است.
جنس Prangos در ایران ۱۵ گونه دارد. جاشیر گیاهی است پایا و بلند که عمدتاً به عنوان علوفه ای غنی در تغذیه دام ها استفاده می شود.
اسانس این گیاه از متابولیت های ثانویه گیاهی بوده که به طور وسیعی در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی و به عنوان ترکیباتی با خاصیت ضدمیکروبی مورد استفاده قرار می گیرند. از میان ۱۰ ترکیب شناسایی شده در اسانس جاشیر، آلفاپینن (۶/۳۶ درصد)، بتاپینن (۹/۳۱ درصد) و بتافلاندرن (۷/۱۱ درصد) ترکیبات اصلی محسوب می شوند.
شرایط محیط رشد:
این گیاه در اوایل بهار بعد از ذوب شدن برف ارتفاعات از زمین بیرون می آید و تا اواخر اردیبهشت و اوایل خردادماه به رشد خود ادامه می دهد. و تمام تابستان، پائیز و زمستان را در حال خواب می گذراند.
جاشیر بطور خودرو در نقاط کوهستانی در ارتفاعات برفگیر می روید. منطقه جنگلی کوه نورگان گوغر در شمال شرقی مرکز دهستان گوغر در شرق روستای چفریز واقع شده است. مهمترین رویشگاه گیاهان دارویی همچون جاشیر به شمار می آید که از دیرباز در اقتصاد ساکنین منطقه نقش بسزایی داشته است. جاشیر از گونه های مهم مرتعی موجود درفریدونشهر است.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:
جاشیر گیاهی دارویی و بومی نواحی جنوبی ایران است که در طب سنتی در درمان بسیاری از اختلالات مورد استفاده بوده و تحقیقات متعددی در جهت شناسایی ترکیبات گیاهی و خواص درمانی آن انجام گرفته است.
“جوشیر” صمغی است که از گیاهی به همین نام گرفته می شود.
این گیاه یکی از داروهایی است که برای بیماری های کلیوی استفاده می شود. ادرار آور است و حتی در مواردی بند آمده ها را باز می کند و قطره قطره ادرار کردن که از مشکلات مجاری ادراری است توسط این گیاه قابل درمان است و بطور کلی بازکننده ی مجاری ادرار می باشد.
مقوی سیستم دستگاه عصبی است. برای سرد مجازها داروی خوبی است که در رابطه با لقوه و رعشه استفاده می شود.
از سرشاخه های این گیاه به صورت سبزی های خوراکی استفاده می شود. از کوبیده ی برگ و عصاره آنها برای درمان دندان درد استفاده می شود.
از عصاره ریشه آن استفاده های صنعتی می شود مثل تهیه مواد آرایشی یا تهیه مُسکِن.
این گیاه مثل برخی از گیاهان، گیاهی سمی است بنابراین مقدار مصرف، زمان مصرف و دوره درمانی آن باید توسط پزشک تعیین شود.
این گیاه را همراه مرزنجوش استفاده می کنند زیرا مرزنجوش عوارضی را که این گیاه می تواند بوجود آورد تعدیل کرده یا کاهش می دهد.
این گیاه اصولاً در ارتفاعات رویش دارد و دارای گل های زرد با ساقه های بلند است.
تکثیر:
تکثیر گیاه معمولاً از طریق بذر می باشد. بذر بعد از رسیدن در خاک قرار می گیرد. در بهار سال بعد بذر جوانه می زند و رشد می نماید. بوته جاشیر در سال اول به بلندی 10 تا 20 سانتیمتر می رسد. بوته گیاه در هر سال بیش از دو یا سه ماه بر روی زمین باقی نمی ماند. بعد از، از بین رفتن بوته ریشه گیاه در خاک باقی می ماند و در سال بعد گیاه جدیدی از سلول های زاینده آن بوجود می آید. رویش گیاه در سال های بعد به تدریج زیادتر شده بطوریکه بعد از شش تا هشت سال گیاه به رشد نهایی خود می رسد که معمولاً همزمان با تولید گل و میوه می باشد.
