ترخون – طرخون | TARRAGON

 ترخونی گیاهی چندساله بوده که اغلب واریته sativa آن عطر و طعم مخصوصی داشته و برای مصرف خوراکی کشت می شود. نام انگلیسی ترخون یعنی tarragon از نام فارسی آن گرفته شده است. بوی ترخون شبیه بوی انیسون بوده که در نتیجه وجود استراگول در هر دو گیاه است. استراگول علاوه بر خواص دارویی که دارد ماده ای سرطانزا بوده و سبب ناهنجاری جنین می شود.
ارتفاع بوته به 120 تا 150 سانتی متر می رسد. ساقه ها باریک و شاخه شاخه است. برگها 1 تا 8 سانتی متر طول دارند و به رنگ سبز براق هستند. گل آذین ترخون از نوع کاپیتول بوده و هر کاپیتول دارای بیش از 40 گل زرد رنگ و کوچک است. گاهی اوقات ترخون اصلا گل و بذر تولید نمی کند. ریشه های ترخون از نوع ریزوم است. روغن بدست آمده از ترخون دارای ترکیبات فنیل پروپانوئید مانند متیل کاویکول( 16.2%) و متیل یوگنول (35.8%) است. علاوه بر این ترکیبات، مواد دیگری از جمله ترانس آنتول( 21.1%)، آلفا-ترانس اوسیمن( 20.6%)، لیمونن( 12.4%)، آلفا پینن( 5.1%)، بتا پینن( 0.8%) نیز در ترخون یافت می شود.
گلهای ترخون هرمافرودیت بوده و با باد گرده افشانی می کنند.
ترخون دارای مقادیر بالایی ویتامین A، B و ویتامین C است. علاوه بر این دارای ریز مغذی هایی مانند روی، کلسیم، منگنز، آهن، منیزیم، پتاسیم و مس است.
ترخون خاکهای سبک( ماسه ای) و یا لومی را می پسندد که زهکش مناسبی نیز داشته باشند. در مناطق بدون سایه و یا کمی سایه به راحتی رشد می کند. اگرچه به آب کافی نیاز دارد ولی خشکی را تحمل می کند. این گیاه مکانهای آفتابی، گرم و خشک را می پسندد. اگر ترخون در خاکهای رسی کاشته شود، عمر زیادی نخواهد داشت. در خاکهای خشک عطر بیشتری پیدا می کنند. PH مناسب برای ترخون 6.5 تا 7.8 است.
ترخون در مناطقی کشت می‌شود که از هوای گرم و آفتابی برخوردار باشد. ترخون درجه حرارتهای پائین را به سهولت تحمل می‌کنند، بطوری که دمای 15-درجه سانتیگراد را بدون هیچ آسیبی تحمل می‌کند. گیاهان هنگام بروز هوای سرد در فصل بهار دچار سرما‌زدگی نمی‌شوند و به رویش خود ادامه می‌دهند.
از ترخون برای درمان مشکلات گوارشی، کمبود اشتها، حفظ آب بدن، دندان درد، ایجاد قاعدگی در زنان و درمان بی خوابی استفاده می شود. ترخون منبع خوبی از پتاسیم است. ترکیبات موجود در ترخون می تواند باکتری ها را از بین ببرد.
خواص دیگر ترخون عبارتند از: ضد کمبود ویتامین C، اشتهاآور، مدر، تب بر، خواب آور، کرم زدا. دم کرده این گیاه برای درمان سوء هاضمه، نفخ، استفراغ و سکسکه مناسب است. این گیاه دارای 0.3% اسانس است که 70% آن را متیل کاویکول تشکیل می دهد. این ماده باعث دور شدن حشرات می شود.
از آفات مهم ترخون می توان به مورچه قرمز( Solenopsis geminata ) اشاره کرد.
ترخون معمولا بیماری خاصی ندارد.
تکثیر ترخون از طریق بذر در زمستان تا اوایل تابستان انجام می شود. ولی از آنجاییکه بذر کمی تولید می کند تکثیر آن از طریق تقسیم بسیار رایجتر است. عمل تقسیم در بهار و پاییز انجام می شود.
مصرف طولانی مدت ترخون می تواند سبب ایجاد سرطان شود که به دلیل استراگول موجود در آن است. علاوه بر این، به دلیل تاثیر استراگول بر جنین و ایجاد ناهنجاری در آن، زنان باردار نباید از آن استفاده کنند. از سویی دیگر ترخون باعث آغاز قاعدگی شده و در زنان باردار می تواند منجر به سقط جنین شود. افرادی که به سایر گیاهان خانواده Asteraceae حساسیت دارند نیز نباید از ترخون به میزان زیادی استفاده کنند. درباره تداخل دارویی ترخون اطلاعات کافی موجود نیست.