دانستنیهای علمی :
بیلهر در ایران می روید و عموماَ در کوه های غرب ایران رویش دارد.
گیاه بیلهر یا کندل کوهی با نام محلی (زو) یکی از گیاهان خوراکی خود روی استان کرمانشاه و متعلق به خانواده چتریان می باشد.
خصوصیات ظاهری :
کندل کوهی گیاهی پایا، کم و بیش رزین دار و دمبرگها دارای غلاف پوشاننده ساقه می باشند. برگهای پایینی شامل تقسیمات سه شانه ای عمیق و یا سه برگچه ای هستند. برگهای ساقه ای تقریبا منقسم شانه ای یا کم و بیش تحلیل رفته است.
گل آذین این گیاه کپه ای بصورت چتر ساده کروی و بدون گریبان است و یا برگهای گریبان آن بی دوام و خیلی زود می ریزند. چترها معمولا دمگلهای کوتاه، گلهای سفید و یا زرد در گل آذین مجمتع اند.
کاسه گل شامل دندانه های ناقص و ابتدایی است. گلبرگها لوله شده و دارای لبه های برگشته و رگبرگ میانی برجسته مشخص اند، خامه پیاله ای شکل، گوشتی چند بخشی با خامه برگشته است.
میوه در پهلوها به شدت فشرده، تخم مرغی یا بیضی با صندوقچه های کمی سرخ فام و دارای پنج پر مورب است. پره ها در حاشیه مسطح در پایین نازک خطی و در بالا متورم اند. شیار بین پره فاقد مجاری ترشح کننده و دانه سخت و تقریبا شاخی است.
شرایط محیط رشد:
بیلهر در خاکهای سبک تا متوسط یا سنگین می تواند رشد داشته باشد. در مکانهای نیم آفتاب یا سایه هم می تواند رشد داشته باشد. خاک های مرطوب را ترجیح می دهد اما در خشک نیز زندگی می گذراند.
این گیا ه در کوه الوند، کوه دنا و اشترانکوه یافت می شود و در استان کرمانشاه در کرند غرب، کوه شاهو، کوه دالاهو و کوه بیستون وجود دارد.
خواص درمانی و کاربردها:
در گذشته صمغ گیاه در طب سنتی کاربرد داشته است. برای تهیه غذا نیز استفاده زیادی داشته ولی امروزه از آن برای چاشنی استفاده می گردد. عصاره آن در پایین آوردن فشار خون موثر است.
مصرف آن تری گلیسیرید و کلسترول خون را نیز پایین می آورد. سرشار از فلاونوئید می باشد. این گیاه دارای اثر محافظتی بر آسیب های کبدی نیز است.
می توان برگ و ساقه های جوان آن را بصورت پخته شده همراه با کره محلی استفاده کرد و از آن نیز ترشی تهیه می کنند به این ترتیب که زو را در آب جوشانده، روی صافی ریخته تا آب آن کاملا گرفته شود، سپس در سرکه می خوابانند و بعد از 10 تا 15 روز ترشی آماده می شود.
نحوه تکثیر گیاه :
بذور را در ماه آوریل در فضای آزاد می کارند. بهتر است که در پاییز آن را در شاسی سرد کشت کرده و سپس به اندازه مناسب که رسید به بستر اصلی انتقال دهند.
جوانه زمی بذور در 15 درجه سانتی گراد 2 تا 6 هفته طول می کشد.
