Achillea millefolium بومادران ، گیاهی است پایا و دولپه ای از خانواده کاسنی ( گل ستارگان ) که بومی مناطق معتدل نیمکره شمالی میباشد .
گیاه بومادران اصالتا متعلق به اروپا و آسیای غربی است و به صورت سنتی به عنوان مرهم برای زخم ها استفاده می شده است. این گیاه در آلمان و کشورهای اروپای شمالی نیز استفاده زیادی داشته است و از قدیم الایام در طب سنتی ایران مورد استفاده قرار می گرفته است. امروزه نیز می توانید بومادران را از عطاری ها و فروشگاه های گیاهان دارویی تهیه کنید. این گیاه به دلیل قابلیتی که در انقباض خون و جلوگیری از خونریزی دارد و همچنین خاصیت ضد سرماخوردگی، از ارزش زیادی برخوردار است. از آن برای درمان سرماخوردگی و همچنین اختلالات مجاری ادرار نیز استفاده می شود.
بومادران به صورت خودرو در دشت‌ها و کنار جاده‌ها و نواحی کوهستانی اروپا و در مناطقی از شمال ایران و ارتفاعات البرزو درکوههای کرمان بخصوص کوه هزار وکوه بیدخوان بردسیر میروید. .
.
این گیاه برای مرزبندی مورد استفاده قرار میگیرد و به دلیل داشتن گلهای زیبا هم به عنوان گل شاخه بریده و هم گل خشک شده کاربرد دارد .
خواص دارویی این گیاه بسیار قابل ملاحظه میباشد
گیاه بومادران ،گیاهی است علفی و پایا با سرعت رشد متوسط که بین 20 تا 90 سانتیمتر طول و گستردگی بین 10 تا 50 سانتیمتر دارد .( مدت زمانی بین 2 تا 5 سال نیاز است تا این گیاه کاملا رشد کند .)
برگها بدون دمبرگ ،دراز پوشیده از کرک میباشند و دارای بریدگی هایی بسیار باریک هستند.
فصل گلدهی بومادران از اوایل بهار تا اواخر تابستان است ، گلهای این گیاه سفید، کوچک و معطر میباشند .
گل ها به صورت مجتمع و در انتهای ساقه قرار میگیرند .
گل های بومادران منبع تغذیه مهمی برای حشرات و زنبورها به شمار می آید .(زنبورها برای شهدسازی ،شیره گلها را میمکند.)
همه قسمتهای گیاه دارای بویی نافذ و تلخ مزه است .
میوه فندقه ، طویل و به شکل تخم مرغ وارونه است .
شرایط محیط رشد گیاه Achillea milefolium به شرح زیر میباشد :
خاک : خاک شنی، ماسه ای ، لومی، گچی ، مرطوب و خوب زهکشی شده .
این گیاه در اکثر خاکها میروید.
نور :آفتابی – نیمسایه .
بومادران زمانی که در معرض آفتاب کامل قرار دارد ، دارای گلهای بیشتری میباشد.
دما : دمای بین 18 تا 24 درجه برای رشد این گیاه مناسب است .
گیاه بومادران نباید در معرض سرما و بادهای سرد قرار گیرد.
آبیاری : به صورت متوسط صورت گیرد.
گیاه بومادران به نسبت مقاوم میباشد و در برابر گوزن ها ، خشکسالی، خشکی خاک و آلودگی هوا از بین نمی رود.
این گیاه برای بهبود کیفیت خاک و جلوگیری از فرسایش نیز کاشته میشود.
از برگهای گیاه بومادران برای تهیه کود استفاده میشود.
خواص دارویی گیاه بومادران : در قرون اولیه از بومادران برای بند آوردن خون و علاج زخم هایی که با خون ریزی همراه بوده، استفاده می کردند. مردم برخی از کشورها، ازاین گیاه و به صورت پخته برای درمان کبودی ناشی از ضربه در اطراف چشم استفاده می کردند.
دم کرده سرشاخه های گلدار آن، در رفع گاستریت های حاد و مزمن، رفع نفخ و ترش کردن، اثر نافذ دارد. همچنین استفاده از دم کرده بومادران، سبب کاهش فشار خون شده و برای نارسایی های کیسه صفرا استفاده می شود. در ازدیاد ادرار و رفع سنگ کلیه نیز موثر است. به علاوه باد شکن و تب بُر نیز می باشد.
اسانس آن خاصیت ضد باکتری و ضد تورم دارد. از این اسانس در صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی در تهیه کِرم ها و پمادهای محافظ پوست و داروهای ضد تورم استفاده می شود.
بومادران به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ عطری، به روی سلسله اعصاب و قلب نیز اثر می گذارد و در مواردی مانند خستگی عمومی، ضعف قلب، ورم ماهیچه های دل، بیماری های عصبی مانند ضعف اعصاب، هیستری، صرع و قلنج های تشنج آور، نتایج مفیدی می دهد. شیره تازه این گیاه در آنژین، احساس گرفتگی ناگهانی و خواب رفتگی سودمند است.
همچنین بومادران بر اثر قابض بودن در رفع ترشحات زنانگی، بند آوردن خون و رفع اخلاط خونی، بواسیرهای خونی و اسهال ساده، اثر معالج دارد.
این گیاه به طور خاصی تب بُر است. ضماد آن جهت درد سینه مفید است. بخور و جوشانده آن برای درمان زکام مفید است. پس در زمان سرماخوردگی استفاده از آن توضیه می شود.
طرز استفاده از گیاه بومادران :
دم کرده 10 تا 20 گرم سرشاخه گلدار یا برگ در نیم لیتر آب و مصرف یک تا سه فنجان در روز .
آفات و امراض: این گیاه در معرض کپک پودری و زنگ زدگی میباشد .
ساقه گیاه بومادران ضعیف بوده و در معرض پوسیدگی است .
همانطور که پیشتر ذکر شد ،این گیاه در معرض سرما و بادهای سرد نباید قرار گیرد.
تکثیر این گیاه به روش کاشت بذر بوده و به شرح زیر است :
تاریخ و فواصل کاشت
زمان مناسب برای کشت مستقیم گیاه در زمین اصلی اواخر تابستان – اوایل پائیز است. در این روش بذور در ردیفهایی به فاصله 40 تا 50 سانتیمتر در زمین اصلی کشت می‌شوند. برای هر هکتار زمین به 2 تا 3 کیلوگرم بذر نیاز است.
زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم اوایل بهار است. برای این کار بذور در ردیفهای به فاصله 5 تا 20 سانتیمتر در خزانه هوای آزاد کشت می‌شوند. سپس نشاء‌ها در زمین اصلی در ردیفهایی به فاصله 60 سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف 25 تا 30 سانتیمتر کشت می‌شوند.
هشدار: خیلی به ندرت پیش می آید که گیاه بومادران سبب ایجاد حساسیت های پوستی شود و استمرار و استفاده مداوم از این گیاه نیز ممکن است حساسیت های پوستی را افزایش دهد. در دوران بارداری از این گیاه استفاده نکنید. همچنین استفاده از روغن این گیاه برای موارد داخلی باید تحت نظر و با تجویز دکتر کارشناس باشد.
