خصوصیات گیاهشناسی:
“انجبار” گیاهی است پایا به ارتفاع 20 تا 75 سانتیمتر و دارای ریزوم استوانه ای نسبتاً مسطح که در نواحی مرطوب، تورب زارها، مناطق باتلاقی و نقاط کوهستانی می روید.
برگ های آن متناوب با کنار موجدار و پهنک آن برنگ سبز شفاف در سطح فوقانی ولی سبز مایل به سفید در سطح تحتانی است. از مشخصات برگ های آن اینست که انواع واقع در قسمت های پایین ساقه، بزرگ و نوک تیز و دارای دمبرگ دراز ولی انواع واقع در قسمت های انتهایی ساقه کوچکتر و بدون دمبرگ هستند بطوریکه قاعده پهنک، ساقه را فرا می گیرد.
گل های آن رنگ گلی دارد و به صورت سنبله انتهایی استوانه ای شکل و مجتمع می گردد. در قاعده گل های آن براکته های کوچک و شفاف و نوک تیز جای دارد. کاسه گل آن دارای 5 دندانه نوک تیز مساوی و پرچم های آن به تعداد 8 است مادگی گل ها دارای تخمدان سه گوش و خامه سه شاخه منتهی به برجستگی کوچک است. میوه اش فندقه دارای ظاهری بیضوی، سه گوش، بی کرک، شفاف، پوشیده از کاسه گل و محتوی یک دانه می باشد.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:
طبع آن سرد و خشک است.
برای درمان بواسیر دکمه ای ۱۵ گرم ریشه انجبار را در سه لیتر آب بجوشانید تا آب آن نصف شود سپس با ۳۰۰ گرم یا ۲۵۰ گرم شکر مخلوط کرده ۷ قسمت نموده ۷ روز صبح میل شود.
برای درمان بیماری اسهال و اسهال خونی ۳ گرم ریشه انجبار در ۲۰۰ سی سی آب ۲۰ دقیقه جوشانده صاف نموده روزی ۳ فنجان میل شود.
برای درمان غیر ارادی ادرار مانند شماره ۳ استفاده شود.
برای بیماری های وریدی از جمله واریس، فیلیت phielite)تورم جدار سیاهرگ) ۵۰ گرم در یک لیتر آب به مدت ۲۰ دقیقه الی نیم ساعت بجوشانید سپس صاف نموده پارچه‌ای را آغشته کنید در محل درد بگذارید.
برای درمان اسهال حیوانات گیاه را با کمی آب مخلوط کرده داخل علوفه آنها بیفزائید. اگر چنانچه گیاه در دسترس نبود ۵۰ گرم ریشه خشک آن را در یک لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه جوشانده سپس داخل علوفه بریزید.
ریشه انجبار برای رفع سنگ های مجاری ادرار مفید می باشد.
برای درمان التهاب لثه و لوزتین ۵۰ گرم ریشه انجبار را به مدت نیم ساعت بجوشانید سپس صاف نموده غرغره شود.
برای درمان سوزاک از جوشانده انجبار استفاده شود ۳۰ گرم در یک لیتر آب ۵ دقیقه جوشانده ۲۰ دقیقه دم کرده هر شش ساعت یک لیوان مصرف شود.
برای ورم پروستات مانند شماره ۱۲ استفاده شود.
برای تصلب شرائین ۳ گرم در ۲۰۰ سی سی آب آهسته دمکرده روزی سه فنجان میل شود.
برای اسهال کبدی ۵ گرم در ۲۰۰ سی سی آب جوشانده روزی سه فنجان میل شود.
برای تسکین التهاب صفرا از دمکرده ریشه انجبار استفاده کنند.
برای قطع خون در ادرار ۴ تا ۵ گرم در ۲۰۰ سی سی آب جوش دمکرده روزی ۳ فنجان همراه عسل بخورند و مسکن دردهای صفرا می شود.
استعمال خارجی ریشه انجبار از خونریزی جلوگیری کرده و مانع گوشت آوردن زخم ها می گردد ۶۰ گرم در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت جوشانده سپس زخم را بشوئید.
پاشیدن پودر انجبار بر روی زخم باعث خشک شدن آن می گردد.
ترکیبات شیمیایی:
انجبار دارای تانن، گلوکز، آمیدون، مواد آلبومینوئیدی، اکسالات کلیسم، اسیداگزالیک، لعاب، صمغ، یک ماده رنگی قرمز، ویتامین C است .
قسمت مورد استفاده انجبار ریزوم، ریشه و برگ گیاه است که در فصل پاییزریزوم آن جمع‌آوری شده و در آفتاب خشکانده می‌شوند، ریشه‌های بزرگ آن رابرش طولی می‌دهند.
تکثیر:
پرورش انجبار از طریق کاشتن دانه و جوانه ریشه دار آن می باشد. تکثیر دانه بدین نحو می باشد که دانه های رسیده گیاه را در زمین نسبتاً مرطوب و سایه دار در پاییز می کارند. علت این امر آنست که دانه گیاه قوۀ نامیه اش را به آسانی از دست می دهد لذا بایستی بلافاصله پس از بدست آمدن دانه اقدام به کاشتن آن نمود. فاصله گیاهان جوان معمولاً پس از آنکه دانه جوانه زد باید دقیقاً در نظر گرفته شود و در زمین دیگری نشاء نمود. گل های گیاه در فاصله ماه های اردیبهشت و تیر ظاهر می شود. مراقبت از مزرعه مانند آبیاری به موقع، کندن علف های هرز و کارهای اصلاحی دیگر الزامی است.
برداشت:
برداشت محصول در ماه های آبان و آذر و در اوایل بهار صورت می گیرد. پس از برداشت محصول از زمین، ریزوم ها را جدا، تمیز و شسته و در محل های مناسب به طور طبیعی یا مصنوعی (در خشک کن با حداکثر 60 درجه سانتیگراد) خشک می نمایند. سپس ریزوم های خشک شده را به صورت قطعاتی به طول 3 تا 8 سانتیمتر و به عرض 15 میلیمتر و به ضخامت 5 تا 8 میلیمتر درآورده و سپس بسته بندی می کنند.
